.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
Die ene leerling
Leestip
Pieter Leenheer, redacteur DNM
Auteurs van onderwijsboeken willen je nog wel eens ‘veel leesplezier’ wensen, maar dat heb ik eerlijk gezegd hooguit bij uitzondering aan boeken over onderwijs beleefd. Maar Rik Kuipers’ Die ene leerling is zo’n uitzondering. Het bevat een zeer lezenswaardige selectie uit de honderden inzendingen op Kuipers oproep om verhalen van docenten over die ene leerling die hun kijk op het leraarschap grondig veranderde. Vooraf had Kuipers trouwens ernstig getwijfeld of het met die serie wat zou kunnen worden. Want, zoals hij in het voorwoord schrijft, ‘als onderwijsverslaggever had ik gemerkt dat veel docenten hun twijfels en hun missers liever voor zichzelf houden, bang als ze zijn voor hun eigen baan, de goede naam van de school of de reputatie van het onderwijs in het algemeen, een sector die voor buitenstaanders toch al een wat stoffig imago heeft.’ Maar dat viel dus alles mee.
De verhalen in Die ene leerling lezen een stuk prettiger dan de praktijkverhalen die je op gezette tijden aantreft in magazines van onderwijsorganisaties. Ze zijn levendiger en vooral, ze zijn niet doodgeredigeerd door een of andere pr-medewerker, maar openhartig over twijfels en gêne, over bewuste afwijkingen van regels en protocollen of juist spijt om binnen die kaders gebleven te zijn. Ik zou ze daarom onrecht doen met een paar droge samenvattinkjes ter illustratie. Ik volsta met wat Kuipers schrijft over wat hij er zelf van leerde, want dat geeft meteen een mooi beeld van zijn boek:
Door het maken van de serie leerde ik vooral dat het in het onderwijs niet per se draait om 't kofschip, niet om de stelling van Pythagoras of de topografie van Zuidoost-Azië. Weinig verhalen in deze bundel gaan over de vraag hoe je een klas nieuwe kennis bijbrengt. In plaats daarvan vertelden de meeste leraren me over de leerling die het thuis moeilijk had, de leerling die ontspoorde, de leerling die net een andere aanpak nodig had dan de rest. Dit laat zien dat veel docenten - in ieder geval de docenten die ik sprak - enorm betrokken zijn bij het wel en wee van hun leerlingen. Uit de verhalen blijkt dat ze vaak alles uit de kast halen voor een kind. Zoals die leraar in het praktijkonderwijs die bereid was een jongen elke ochtend thuis op te halen, in de hoop dat hij dan weer naar school zou komen. Of die docent die het kolfapparaat van een net bevallen leerling stond te bedienen - al concludeerde ze achteraf dat ze daarmee te ver was gegaan.Ook tonen veel verhalen hoe belangrijk de relatie tussen leraar en leerling is. Alle leerlingen hebben hun eigen interesses, hun eigen dromen, hun eigen angsten. Het is cruciaal dat de docent daar oog voor heeft. Daarom verwelkomen goede leerkrachten hun leerlingen bij de deur van het lokaal. En daarom is het zo pijnlijk als een kind op een briefje schrijft: 'Jij ziet mij te weinig', zoals een van de docenten die ik sprak meemaakte.Door de gesprekken voor deze serie zag ik ook dat leraren echt het verschil kunnen maken. Natuurlijk, dat is een haast ondraaglijk cliché. Maar daarmee is het niet minder waar. Veel van deze verhalen bewijzen het. Goede leraren zien wat een kind nodig heeft, ze slaan een arm om een schouder wanneer dat nodig is en ze weten wanneer ze iemand het voordeel van de twijfel moeten geven, ook al zeggen de protocollen iets anders.
Die ene leerling is absolute aanrader, maar niet iets om in één ruk uit te lezen. Eerder om geregeld even opzij te leggen en te dubben of je eigen kijk of die van het team waartoe je behoort, in vergelijkbare gevallen wel adequaat is of was. Heel veel verhalen draaien om ethische kwesties die je zelf mogelijk heel anders (en bij nader inzien misschien minder bevredigend) hebt opgelost of waarvan je je ineens realiseert dat je indertijd het probleem helemaal over het hoofd hebt gezien. Zo gezien zijn veel verhalen misschien wel een prima trigger voor het gesprek over goed werk waaraan we het themadeel van de komende DNM wijden. In elk geval voor mij gold dat ik veel dilemma´s tegenkwam waarvan ik nu denk dat ik er indertijd met mijn toenmalige collega´s over had moeten praten. Over wat hier goed zou zijn om te doen en op grond van welke opvattingen en de afwegingen dan wel. En voor wie dat wat al te summier vindt: de DNM die er dieper op ingaat, verschijnt begin december.
Kuiper, R. (2021). Die ene leerling. Docenten over de leerling die hun kijk op de wereld voor altijd veranderde. Amsterdam: Ambo|Anthos.
Pieter Leenheer
Redactielid De Nieuwe Meso
​pieter.leenheer@planet.nl
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
