DNM-Online Boeken en beschouwingen

Dolf van den Berg (1940-2020): Onvermoeibare onderwijsverbeteraar

In memoriam

Rusten op de lauweren van een indrukwekkende academische carrière als onderwijskundige was er voor Dolf van den Berg niet bij. Op 79-jarige leeftijd richtte hij vorig jaar de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs op waarvan hij tot op de dag van zijn overlijden voorzitter was. De dood heeft Van den Berg letterlijk in het harnas getroffen. Op 7 juli 2020 bij de uitreiking van de eerste exemplaren van het door de Taskforce geschreven boek, Onderwijs na Covid-19, werd hij getroffen door een hartstilstand.

Van den Berg was een onvermoeibare onderwijsverbeteraar. Een idealist. In de jaren ’70 van de vorige eeuw stond hij aan de wieg van het AVI-systeem waardoor ieder kind op zijn eigen niveau en in zijn eigen tempo zou kunnen leren lezen. Het was toen al, zo’n 45 jaar geleden, dat Van den Berg zich inspande voor het ontwikkelen van onderwijs dat rekening houdt met de grote verscheidenheid die er tussen kinderen bestaat. Het is hem heel zijn leven een doorn in het oog gebleven dat het onderwijs gedomineerd wordt door het leerstofjaar­klassensysteem. Dat systeem zorgt ervoor dat alle leerlingen op hetzelfde tijdstip en op dezelfde manier dezelfde leerstof aangeboden krijgen. Het is een systeem dat verscheidenheid in snelheid, aandacht, ambitie en cognitie ontkent; een systeem dat alleen de normleerling ziet, en daardoor bijna geen enkel kind.

Als wetenschapper heeft Van den Berg vooral naam gemaakt met zijn onderzoek naar onderwijsvernieuwing. In 1981 introduceerde hij met de Leuvense hoogleraar Roland Vandenberghe het implementatieperspectief in Nederland waarna een jarenlange samenwerking volgde waarin zij onderzoek deden naar het ‘Betrokkenheidsmodel’ van innoverende onderwijsorgani­saties. Drie pijlers staan in dat model centraal: (1) een goede samenwerking in de teams en tussen de teams die samen de onderwijsgemeenschap bevolken; (2) een transforma­tioneel leiderschap dat gericht is op het creëren van een cultuur van betrokkenheid bij een gedeelde veranderings­ambitie; en (3) het functioneren van de onderwijsgemeenschap als een lerende gemeenschap.

In 2012 werd Van den Berg benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau, voor zijn wetenschappelijk werk, maar ook voor zijn grote maatschappelijke betrokkenheid. Kenmerkend voor de levenslange focus van Van den Berg is het belang dat hij toeschrijft aan het welbevinden, het enthousiasme, de betrokkenheid en de continue ontwikkeling van de concrete, individuele mensen die je in een onderwijsgemeenschap aantreft. Het zijn immers de mensen die het moeten doen, de leerlingen, de leraren, de schoolleiders. Onderwijs is mensenwerk. Vandaar ook dat hij veel van zijn inspiratie haalde uit het besef dat er in het onderwijs al ruim tweehonderd jaar sprake was van “pedagogische ontevredenheid”. Cynisme was hem echter volstrekt vreemd. Dolf van den Berg was een geweldige strijdmakker voor het kind dat in het onderwijs niet gezien wordt.

Omwille van die strijd heeft Van den Berg in 2019 de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs opgericht. Uiteraard zal de Taskforce zijn strijd voortzetten en politiek, onderwijs en samenleving motiveren en mobiliseren om het huidige onderwijs om te vormen in een duurzaam ontwikkelingsgericht systeem.

Een uitgebreide necrologie is te vinden op de website van de Taskforce: www.taskforceoo.nl

Jan Bransen
Hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen
j.bransen@pwo.ru.nl

---

Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem

Leave this one empty:

Naam:

E-mailadres:

Don't fill in data here:

Reactie:

Don't put anythin in here: