DNM-Online Boeken en beschouwingen

En nu echt samen naar school?

Redactioneel

In 2020 verscheen het eindrapport van de Wet Passend Onderwijs. Zonder de conclusies hier volledig met u te delen, zegt het wellicht voldoende dat het toenmalig minister Slob ertoe aanzette om met 25 verbetermaatregelen te komen. Maar misschien nog wel opvallender was dat hij in de kamerbrief waarin hij deze voorstellen deed, ook een lans brak voor inclusiever onderwijs. Nu kwam dat niet geheel uit de lucht vallen: in het licht van internationale verdragen hadden we nog wel wat huiswerk liggen. “De Kinderombudsman, het College voor de Rechten van de Mens en Defense for Children dringen dan ook aan op inclusiever onderwijs. Uw Kamer heef de motie Van Meenen aangenomen. Alle 25 partijen waarmee ik het afgelopen jaar nauw heb opgetrokken hebben hun steun uitgesproken. De Onderwijsraad heeft in haar advies aangegeven hoe we daar kunnen komen.”, aldus de minister.

In 2023 zag de Werkagenda Route naar inclusief onderwijs 2035 het levenslicht. Hierin is op hoofdlijnen beschreven hoe we vanaf dat moment tot 2035 in Nederland werk gaan maken van inclusief onderwijs. Deze aanpak gaat uit van een ontwikkeling van onderaf: scholen en samenwerkende scholen voor regulier en speciaal onderwijs krijgen, samen met hun partners van onder andere de jeugdhulp, meer ruimte om initiatieven te ontplooien en uit te vinden wat de ontwikkeling naar inclusief onderwijs vraagt.

In het veld zijn de samenwerkingsverbanden passend onderwijs de afgelopen jaren gestart met een verkenning van hoe ze hier in hun regio invulling aan kunnen geven. Het gesprek hierover stuit niet zelden op weerstand bij leraren, die een groot gebrek aan randvoorwaarden signaleren. Ook reden voor de bonden om bij de totstandkoming van de werkagenda op te stappen van de overlegtafel.  Maar ook zien we veel instemming: het uitsluiten van leerlingen doet leraren (en schoolleiders) vaak ook pijn. Zij zijn blij met mogelijkheden om te onderzoeken hoe dat in de toekomst voorkomen kan worden.

Er valt uiteraard veel meer te zeggen over dit onderwerp en dat is precies wat we na de zomer in de dan geplande DNM-uitgave gaan doen. Het is belangrijk om daar ook in dit vakblad aandacht aan te besteden, want helder wordt dat er bij het werken aan inclusief onderwijs een grote rol ligt weggelegd voor de bestuurder en de schoolleider: inclusief onderwijs vraagt immers om een (uit)gedragen visie, om lef om af en toe eigenwijze keuzes te maken, om zoeken naar mensen en middelen, en om goed werkgeverschap waarbij onderwijsprofessionals goed worden toegerust en niet worden overvraagd.

Inclusief onderwijs. Een utopie, een onhaalbaar ideaal? Of een mensenrecht waar we nu toch echt eens echt werk van moeten gaan maken? En hoe ziet dat er dan uit? U leest er dus meer over in de DNM 2024-03, de uitgave die na de zomer verschijnt. We spraken met Francesco Veenstra, de rijksbouwmeester, over inclusieve schoolgebouwen. Sophie Sergeant (docent-onderzoeker bij het lectoraat Jeugd van Hogeschool Utrecht) schreef over wat inclusief onderwijs aan kennis en kunde van de leraar vraagt. Minne Bakker en Joyce van der Wegen van het Expertisecentrum inclusief onderwijs (ECIO) schrijven over wat het MBO enerzijds en het HBO en het WO anderzijds van elkaar kunnen leren bij het vormgeven van inclusief onderwijs. En daarnaast volgen nog meer bijdragen en praktijkvoorbeelden.

Kunt u niet wachten tot na de zomer? Dan is er voldoende te lezen over het onderwerp. Er zijn de afgelopen tijd enkele spraakmakende boeken over verschenen, twee ervan recenseerden we reeds in DNM-Online en eentje schopte het tot Onderwijsboek van het Jaar 2023. Hieronder vindt u een overzicht: fijn leesvoer voor in de zomer!

Puk Witte
Redacteur DNM en senior adviseur bij Sardes
p.witte@sardes.nl

Recente boeken over inclusief Onderwijs:

• Sergeant, S., & De Vries, P. (red.) (2023). Perspectieven op inclusief onderwijs. Gompels&Svacina.
  Recensie DNM: Perspectieven op inclusief onderwijs :: De Nieuwe Meso | Vakblad voor schoolleiders en -bestuurders
   
• Wienen, B. (2023). Van individueel naar inclusief onderwijs. Pleidooi voor minder labelen en meer aandacht voor de kracht van onderwijs. Instondo.
  Recensie DNM: Van individueel naar inclusief onderwijs :: De Nieuwe Meso | Vakblad voor schoolleiders en -bestuurders

• Ottenheym, A., Haaijr, R. (2023). Hoe is het met jou? Lessen uit een pedagogisch ecosysteem. Uitgeverij Hens.

• Boer, de A., Struyf, E., Nijs, S., & Doolaard, S. (red.) (2022). Samen inclusief onderwijs realiseren. Een handboek voor professionals binnen en buiten het onderwijs. Acco Uitgeverij.
   
•  Schraepen, B. (2021). Excluses. Wat uitsluiting doet met mensen. Owl Press.