.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
Erken de ongelijkheid
Leestip
Pieter Leenheer, redacteur DNM
In februari van dit jaar publiceerden Hannah Bijlsma en Mirjam Keyser Erken de ongelijkheid. De kracht van diversiteit in onderwijsteams. Vandaag de dag denk je bij zo’n titel al gauw dat het om de plek van Lhbti+, mensen met een migratie-achtergrond, vrouwen, mensen van kleur en/of afstammelingen van tot slaafgemaakten zal gaan. Maar Bijlsma en Keyser bedoelen iets simpelers: onderwijsteams zijn gebaat bij een mix van talenten, bij verschillende rollen afhankelijk van het soort opleiding of specialisatie. Zo creëer je in principe meer mogelijkheden voor aandacht voor leerlingen met speciale behoeften, een efficiëntere taakverdeling, kwaliteitsverhoging, meer mogelijkheden om van elkaar te leren of onderzoek te vertalen voor collega’s enzovoorts. Of dat zo werkt, is overigens vooral een kwestie van overtuiging: er is geen onderzoek naar het effect van diversiteit op onderwijsteams. Maar de uitkomsten van onderzoek naar het effect op managementteams maken de verwachtingen wel plausibel. Verder moet je het echter dus vooral van beschrijvingen van ervaringen hebben. En met zijn 112 pagina’s voorziet Erken de ongelijkheid daar betrekkelijk ruim in: het bevat acht wat grotere artikelen die afgewisseld worden met interviews met ervaringsdeskundigen en hun leidinggevenden en bestuurders. Het boekje sluit af met een aantal aanbevelingen aan leraren, schoolleiders, bestuurders, opleider, en beroepsverenigingen om meer oog te hebben voor diversiteit. Erken de ongelijkheid focust op basisonderwijs, maar bevat zeker ook stof tot nadenken voor vo.
De acht artikelen gaan over een aantal achtergrondaspecten. Bijlsma en Keyser, beiden afgestudeerd aan een academische opleiding basisschool leraar, zijn ervaringsdeskundigen: ze ervoeren veel problemen om wat ze geleerd hadden, te benutten. Dat vergde denken buiten de kaders en die beperkende kaders zijn er nog steeds op teveel plekken. In Pleidooi voor verschil; een regenboogvlag voor het basisonderwijs beredeneren socioloog Marc Vermeulen en onderwijskundige Marjan Vermeulen waarom het met de diversiteit die Bijlsma en Keyser bepleiten, nog niet erg lukt. Dat zit hem bijvoorbeeld in het beroepsbeeld (één leraar op één klas), versterkt door leerstofjaarklassen-systeem waarin individuele leraar centraal staat, die dan ook nog eens meer uitvoerder dan professional is en dikwijls non-interventiegedrag vertoont. Paul Baan (directeur Klassewerkplek) en geluksprofessor Ruut benadrukken het belang van werkgeluk: dat bepaalt veel vaker uitval dan werkdruk of salaris. Dat geluk hangt af van ontwikkelingsmogelijkheden en de mate waarin je gezien wordt en voldoende autonomie en steun ervaart. En zoals Bijlsma en Keysers in hun inleidend hoofdstuk stellen: uit onderzoek is duidelijk dat anders opgeleide leraren vaak snel het onderwijs verlaten omdat ze zich niet gewaardeerd voelen. De resterende vier artikelen schetsen elementen van een adequatere werkomgeving. Lerarenopleider Marco Snoek gaat in op het beroepsbeeld, in een samenvatting van het vorig jaar verschenen drieluik Leraar: een professie met perspectief dat een rijker beeld schetst dan het gebruikelijke. Adviseur Brigitte van Rossum en lector Anje Ros gaan in op het hoe en wat van een innovatiecultuur. Adviseur Mirjam Lieskamp wijst op het belang van strategisch HR-beleid in deze context, en emeritus-hoogleraar Joseph Kessels op dat van gespreid leiderschap.
Al met al staat er eigenlijk niks verkeerds in Erken de ongelijkheid en toch liet het mij met een ietwat onbevredigd gevoel achter. Met de erin opgenomen beschouwingen blijft voor mij de hamvraag onbeantwoord, hoe je nou eigenlijk van de ene, onbevredigende constellatie naar die betere komt die de auteurs schetsen. Maar misschien is die ook wel nauwelijks in algemene zin te beantwoorden omdat onderwijs nu eenmaal sterk contextgebonden is en de toevallige situatie en bemensing zeer bepalend is. Daarom is het misschien goed de problematiek niet louter als een kwestie van hrm te zien want voor je het weet leidt dat tot een verfijning van het functiegebouw. Wel zo belangrijk is het gesprek te faciliteren tussen professionals van verschillende signatuur over goed werk, aan de hand van concrete werksituaties. Via zo’n gesprek over de opvattingen en de afwegingen die je maakt om te komen tot dat wat goed is om te doen, kun je komen tot een collectieve opvatting van goed werk waarbinnen ruimte is voor verschillende opvattingen en talenten. In de context van deze bespreking blijft het echter noodgedwongen bij deze wel erg summiere suggestie; in het themadeel van het DNM-nummer dat begin december verschijnt, gaan we daar uitgebreid op in.
Bijlsma, H. & Keyser, M. (2021). Erken de ongelijkheid. De kracht van diversiteit in onderwijsteams. Huizen: Pica.
Pieter Leenheer
Redactielid De Nieuwe Meso
pieter.leenheer@planet.nl
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
