.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
Leestip
Wanneer krijgen we weer les?
Anneke Westerhuis, onderzoeker bij ECBO en redacteur van DNM
Nieuwsgierig geworden door de commotie rond de schorsing van de auteur las ik ‘Wanneer krijgen we weer les? van Paula van Manen. Het eerste dat na lezing in je opkomt is dat de bestuurders van ROC Nijmegen zich veel publicitaire ellende hadden kunnen besparen als ze haar in dienst hadden gehouden. Al was het alleen maar om te voorkomen dat ze meteen terecht zou komen in het frame ‘goedwillende leraar gemangeld door bestuurders die een dom onderwijsmodel doordrukken’.
Wie het middelbaar beroepsonderwijs een beetje kent weet dat in de praktijk zaken genuanceerder liggen. In het mbo organiseren onderwijsteams de beroepsgerichte opleidingen. Dat wil zeggen, ze verzorgen de opleiding, maar ontwikkelen ook het leerplan en kiezen een onderwijskundige opzet. In de ene school zijn teams daarin vrijer dan in andere, en de ene teamleider - of het hele team – is ambitieuzer dan andere, maar dit is wel het patroon.
Deze publicatie roept bij mij dan ook de vraag op naar de rol van het team dat verantwoordelijk was voor deze opleiding, en daarmee naar de rol van de auteur zelf. De lezer krijgt daar weinig inzicht in. Het verhaal komt niet veel verder dan een ongefilterde en weinig gestileerde emotionele beschrijving van wat de auteur is overkomen. Letterlijk alles is op hetzelfde minidetailniveau beschreven, van wie wat zei op vergaderingen, tot het gedrag op uitjes en de variëteit in hapjes op bijeenkomsten met externen.
Het resultaat is een fragmentarisch beeld van een teammanager die op haar eentje op zoek gaat naar een nieuw onderwijsconcept (‘haar droom’), maar de realisatie ervan al snel uit haar handen laat vallen, van een team dat wel volgt maar van nut en noodzaak niet overtuigd is, ook omdat niet veel eerder al een nieuw onderwijsmodel was geïntroduceerd, maar desondanks meegaat met een snelle invoering, en van bestuurders die bereid zijn dit avontuur te faciliteren.
Dat geeft mij de indruk dat het innovatieproces weinig professioneel is aangepakt. Een in het onderwijs veel voorkomende praktijk waar Paul Kirschner al jaren tegen strijdt. Volgens hem blijven de meeste onderwijsvernieuwingen steken in meningen, anekdotes, onbewezen aannames en drogredenen; is er bewijs dat de innovatie gaat werken? “Nauwkeurig, grondigheid en behoedzaamheid zijn geen synoniemen voor conservatisme, maar voor verantwoord innoveren” stelt hij in een interview met dagblad Trouw op 12 december 2019
De analyse van de invoering van het nieuwe model, gepersonaliseerd leren, schiet te kort. De invoering wordt neergezet als een onbezonnen actie van het management, een duiding die overigens in de latere interviews met de auteur sterker doorklinkt dan in het boek zelf. Dit beeld suggereert dat veel ellende voorkomen had kunnen worden als de betrokken docenten meer tijd, hetzij gegeven dan wel genomen, in de voorbereiding hadden gestoken. Maar dat is nog maar de vraag.
Het probleem zit niet in de lengte van de voorbereidingstijd, evenmin in de afstand tussen het management en de docenten. Het zit in de onderschatting van de complexiteit van het vernieuwingsproces. Dat begint bij de keuze voor het onderwijskundig model. Welk - aanwijsbaar - probleem moet dat oplossen? Hoe steekt het didactisch en organisatorisch in elkaar? Zijn de potentiële nadelen van het model en de invoeringsrisico’s in kaart gebracht? En de uitwerking in de praktijk, wat is daarvoor nodig? Hoeveel voorbereidingstijd vraagt het - ook van de studenten? Hoe wordt het proces van de vernieuwingsoperatie ingericht? Hoe worden besluiten genomen en conflicten opgelost? Is het management gecommitteerd? In welke rol? Daar lezen we niks over. Dat de problemen het team oven het hoofd zijn gegroeid is dan ook begrijpelijk. Het boek ‘Wanneer krijgen we weer les? leest als een aanklacht, maar een aanklacht over wat? En tegen wie?
Paula van Manen (2019). Wanneer krijgen we weer les? Schiedam: Uitgeverij Scriptum
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
Anja Gerrits - 17 februari 2020
'Een aanklacht over wat?' is één van de laatste zinnen in deze recensie. Het antwoord op deze vraag lijkt me al duidelijk te worden uit de titel: er is te weinig les voor de leerlingen. DE vraag in het onderwijs van heden ten dage zou kunnen zijn: 'Hebben we reële verwachtingen van leerlingen, met name van adolescenten?' Het lijkt er op dat we op dit moment van leerlingen een hoge mate van zelfsturing en zelfstandigheid verwachten, iets wat voor veel adolescenten een stap te vroeg in hun ontwikkeling is (bron: Het Puberbrein van Eveline Crone). De verhouding les tot zelfstandig opdrachten maken lijkt op dit moment in disbalans. Interessant zou ook zijn om na te gaan of opleiding aansluit bij het werkveld, waarbij feedback van de werkvloer vooral van waarde is.