.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
LEESTIPS
Gerritjan van Luin
Marli Huijer, bijzonder hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit en lector filosofie aan De Haagse Hogeschool, is – na het overlijden van René Gude – gekozen tot de nieuwe Denker des Vaderlands. In 2013 schreef ze een interessant boek over Discipline, of wat preciezer: over de moeizame verhouding tussen vrijheid en discipline. Ook voor het onderwijs een actuele kwestie met al die overvloed aan informatie en mogelijkheden tot identificatie en onderscheiding. Zou discipline niet kunnen helpen om een weg te vinden binnen die overvloed? Maar hadden we in de jaren zestig niet juist hartgrondig afscheid genomen van de disciplineketenen? Huijer laat zien dat we discipline niet alleen moeten opvatten als gehoorzaamheid, maar ook als instrument om te bereiken wat we waardevol vinden. “Discipline is zo gek nog niet.”
Marli Huijer (2013). Discipline. Overleven in overvloed. Amsterdam: Boom.
Marli Huijer heeft zich trouwens recent ook gemengd in de discussie over het belang van Bildung in het onderwijs. In het dagblad Trouw verscheen onder de titel Bildung, de tandeloze tijger een samenvatting van de lezing die Huijer begin oktober hield op de landelijke bildungsconferentie in Leusden (zie: http://bit.ly/1ZOTgYs). Uit de inleiding: “Nut, winst en efficiëntie moeten wijken voor Bildung, de intellectuele, culturele en morele vorming van scholier, student en leraar. Maar is bildung wel het antwoord? Ik denk dat bildung het onderwijs niet meer democratie en minder managers schenkt. Integendeel: ze verkleint de zo wenselijke politieke betrokkenheid juist.”
.jpg)
Over Bildung gesproken: onder het motto ‘Dit jaar geen boterletter, maar calorieën voor de geest’ is onlangs de Onderwijsscheurkalender Bildung 2016 verschenen. 366 mensen uit alle onderwijstypen hebben een inspirerende uitspraak gekozen en toegelicht. Daarmee wordt een aardig beeld gegeven waarom het onderwijs boeit, motiveert en inspireert. Voor in de schoen of naast de boom?
Henk Sissing (red.) (2015). Bildung Scheurkalender 2016. Leusden: ISVW Uitgevers.
Het Focusdeel van DNM 2.2 (juni 2015) had als thema ‘wijsheid en leiderschap: niet-westerse inspiratiebronnen voor schoolleiders’. Maarten Bremer en Carlo Hover schreven daarin over hoe het taoïsme hen in hun leiderschap helpt. En hoe een centraal begrip daaruit, ‘wu wei’ (dat vaak vertaald wordt met ‘niet doen’ of ‘niet handelen’) hen leidt om steeds goed kijken wat op een bepaald moment en in die bepaalde situatie nodig is om te doen. Onlangs is een interessante inleiding in de taoïstische filosofie verschenen. Voor hen die denken dat er meer is dan de ‘daadkracht’ die zo vaak nodig geacht wordt.
Michel Dijkstra (red.) (2015). Inleiding taoïstische filosofie. Leven vanuit niet-doen. Leusden: ISVW Uitgevers.
Met Doorbreek de cirkel! schreef Arend Ardon een – ook in het onderwijs veelgelezen - boekje waarin hij liet zien dat leiders vaak zelf de verandering blokkeren die ze zo graag willen. Onbewust weliswaar, maar toch. Ardon heeft onlangs een opvolger geschreven. “Je wilt niet alleen blokkades wegnemen, je wilt ook beweging creëren. En helaas volgt het een niet automatisch uit het ander.” In Ontketen vernieuwing! gaat Ardon op zoek naar wat nu echt helpt om energie in te brengen in een veranderproces en een stuk verder te komen.
Arend Ardon (2015). Ontketen vernieuwing! Blokkades wegnemen en beweging creëren. Amsterdam: Business Contact.
‘Blokkades opheffen’ en ‘energie creëren’ zijn ook belangrijke thema’s in de boeken die Frank Weijers en Ben van der Hilst tijdens een druk bezochte presentatie onlangs ten doop hielden. Weijers heeft voor zijn boek de uitspraak van Ken Robinson ‘Teachers are the lifeblood of the success’ als uitgangspunt genomen. Hij geeft in Spelen met ruimte’ de nodige handreikingen om te werken aan wat hij essentieel acht voor (veel) beter onderwijs: ruimte laten aan leraren voor de ontwikkeling van onderwijs en de uitvoering ervan en samen, leraren en schoolleiders, ervoor zorgen dat de ruimte goed en volledig benut wordt.
Van der Hilst heeft ook een school voor ogen waarbij hoogwaardige ontmoetingen plaatsvinden tussen leraren en schoolleiders, waarbij geleerd wordt en het onderwijs steeds beter wordt. Om de benodigde ruimte te laten ontstaan acht hij een daartoe ingerichte organisatie een allereerste voorwaarde. Zijn boek is op te vatten als een aanklacht tegen en een alternatief voor wat hij noemt de huidige ‘combinatie van machteloze verticale sturing en vrijblijvende horizontale sturing’ In de komende DNM worden beide boeken besproken.
Frank Weijers (2015). Spelen met ruimte. Samen werken aan een professionele cultuur. www.spelenmetruimte.nl.
Ben van der Hilst (2015). Blauwdruk voor de emergente school. De noodzaak voor horizontale sturing in onderwijsorganisaties. www.hetlerenorganiseren.nl
Femke Geijsel
De ontmoeting tussen tussen leraren en schoolleiders stond ook centraal in Praktijken en praktijkwijsheden van onderwijsleiders, de oratie van Femke Geijsel, die zij hield bij het aanvaarden van haar benoeming tot bijzonder hoogleraar Onderwijskunde in het bijzonder leiderschap en management van onderwijsinstellingen. Onderwijsleiderschap is na het leraarschap de tweede bepalende factor voor de kwaliteit van het onderwijs, zo stelt Geijsel. De complexiteit van onderwijsleiderschap doet een beroep op praktijkwijsheid waarin rationele oplossingen niet voldoende zijn om die complexiteit te omvatten. Onderzoek naar praktijken en de professionele ontwikkeling van onderwijsleiders is van belang om die wijsheid te voeden en de kwaliteit van het onderwijs te kunnen vergroten. Schoolleiders hebben de opdracht om het gesprek over de bedoeling van het onderwijs met onderwijsprofessionals in de school steeds opnieuw op te zoeken en de organisatorische inrichting van het onderwijs zoveel mogelijk te laten aansluiten op de ontwikkeling van professionaliteit en praktijkwijsheid van leraren.
De lezing is te downloaden op http://bit.ly/1ZTTR7n.
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
