.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
Lezers (her)lazen ook
Niet voor de winst
Chris HolmanMartha Nussbaum, Niet voor de winst. Ambo/Anthos, Amsterdam, 2013
In dit prachtige manifest betoogt Nussbaum dat het slecht gesteld is met het onderwijs tot democratisch burgerschap. De ondertitel van het boek luidt: waarom de democratie geesteswetenschappen nodig heeft. Dit verraadt Nussbaums stellingname: zij keert zich mordicus tegen de kortzichtige focus op economische groei als doel van onderwijs. Overal ter wereld worden kunsten en niet exacte vakken uit lesprogramma’s weggesneden. Dat is niet goed, want programma’s die enkel gericht zijn op economische ontwikkeling zorgen voor een morele afstomping. Nussbaum ontkent het belang van economische groei niet, maar verzet zich hartstochtelijk tegen de eenzijdige gerichtheid hierop. Ze wijst op het belang van inlevingsvermogen en kritisch burgerschap voor het in stand houden van een bloeiende democratie en stelt dat voor een bloeiende economie dezelfde vaardigheden nodig zijn als voor goed burgerschap. Nussbaum pleit voor een humanistisch-kritische benadering in het onderwijs waarin de ‘liberal arts’, dat wil zeggen de vrije geesteswetenschappen, kunst, literatuur, talen, muziek, filosofie, geschiedenis, religie en cultuur onmisbaar worden geacht in het opvoeden tot kritische, democratische en empathische burgers. Het gaat om verantwoordelijkheid, creatieve innovatie en alert rentmeesterschap.
Enkele citaten die ik u niet wil onthouden:
‘Voor lesgeven op de hier aanbevolen wijze zijn kleine klassen vereist.’
‘Onderwijs dat kinderen adequaat toerust voor het leven in een pluralistische democratie dient multicultureel te zijn.’
‘Een vaak wat verwaarloosd aspect van onderwijs voor wereldburgerschap is vreemde talen’.
‘Maar degenen die zich bezighouden met onderwijs dat is gericht op economische groei zullen meer doen dan de kunsten alleen maar negeren. Ze zullen die vrezen. Want een gecultiveerd en goed ontwikkeld inlevingsvermogen is een bijzonder gevaarlijke vijand van afstomping, en morele afstomping is noodzakelijk om economische ontwikkelingsprogramma’s te kunnen uitvoeren die geen rekening houden met ongelijkheid.’
‘Als je nooit een andere manier hebt leren kennen om mensen te zien, maakt dat het gemakkelijker om mensen als dingen te behandelen en te manipuleren.’
Dit boek inspireert. Het kan zelfs een bijdrage leveren aan de doorbreking van een belangrijke impasse: het burgerschapsonderwijs in het mbo is niet duidelijk gedefinieerd. Inherent aan het definiëren van goed of wenselijk burgerschap is de normativiteit. Scholen vinden dit lastig. Specifieke definities kunnen politiek gekleurd zijn of onvoldoende recht doen aan lokale of levensbeschouwelijke wensen terwijl een vage definitie van burgerschap te weinig richting en houvast geeft. Het innemen van een standpunt over wat goed burgerschap is, is echter een belangrijke voorwaarde om de professionaliteit te waarborgen. In huidige discussie in onderwijsland is daarom een doorbraak nodig over de normatieve aspecten. En hier reikt Nussbaum ons de hand. Scholen met een ‘normatieve verlegenheid’ ten aanzien van burgerschap zullen na het lezen van dit boek een makkelijker standpunt innemen. (Burgerschaps)onderwijs mag, nee moet, subjectieve ruimte bieden om een normatieve houding aan te kunnen nemen. Burgerschap kan een bijdrage leveren aan zowel persoonlijke als nationale rijkdom. Verwondering en verbeeldingskracht is hiervoor nodig. Geschiedenis, literatuur en kunsten zijn hiervoor onmisbare elementen! Het boek is een betoog dat oproept tot actie: als we de democratie vitaal willen houden, zullen we niet moeten bezuinigen op de liberal arts. Voor schoolleiders verplicht op de lijst. Beken kleur en geef het eens weg als cadeau: voor wie het nog niet wist, is de boodschap een eye-opener en voor wie al wel wist een bevestiging. Hulde!!!
Chris Holman is als Practor Burgerschap verbonden aan Noorderpoort Beroepsonderwijs Stadskanaal; cgw.holman@noorderpoort.nl
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
