.jpg)
DNM-Online Boeken en beschouwingen
DNM-Online
Mijn reis naar Rome
Column
Bart Schipmölder, directeur-bestuurder NSO-CNA Leiderschapsacademie
Over verwachtingen gesproken
We naderen het einde van dit knotsgekke schooljaar. De veerkracht van veel mensen en zeker ook van de mensen in het onderwijs is behoorlijk op de proef gesteld. Leerlingen, ouders, docenten en schoolleiders moesten voortdurend schakelen om af te stemmen op de ontwikkelingen. De ‘normale’ ingebakken verwachtingen waar het onderwijs vol mee zit, zoals roosters, jaarplannen, curricula en eindtermen, werden niet gehaald en dienden steeds weer te worden bijgesteld. Er was sprake van achterstanden. Dat gaf veel ongemak en teleurstelling. En hoe zeer we met z’n allen ook verlangden naar duidelijkheid, een perspectief en een soort routekaart waren die niet zo makkelijk te geven.
Moment voor reflectie
Pas in zo’n crisis ontdek je hoe en of je er mee over weg kan. Hoe ben jij onder dit soort omstandigheden? Leuke vragen om jezelf eens te stellen in een terugblik zijn: ‘Hoe ging ik om met die onzekerheid, met het gebrek aan perspectief, de teleurstellingen? Wat heb ik daarover ontdekt bij mezelf? Op welke momenten lukt het me goed om te zijn met hoe het is en waar maak ik een vlucht naar voren of naar achteren?
Perspectief
Wat ik zelf het moeilijkste vond in deze periode was het niet hebben van een perspectief, iets om naar toe te leven en het gemis aan het vanzelfsprekende ongedwongen contact met mensen. Toen ik me dat in mei 2020 realiseerde heb ik voor mezelf een perspectief bepaald. Zo’n 25 jaar geleden werd ik geïnspireerd door een collega bij KPN, die met haar man naar Rome ging fietsen. Dat leek me toen al gaaf om ook eens te doen. Het werd een droom die ik bij mij hield in al die jaren. Vorig voorjaar besloot ik dat het tijd was om de droom te gaan verwezenlijken. Ik kocht een geschikte tourfiets en fietstassen. Daarop wilde ik in de zomer van 2020 eerst een proeftocht maken in Nederland. Van die ervaring kon ik leren over hoe het werkte en wat ik nodig had voor de grote reis.
Ik zou alleen gaan, maar 5 weken voordat ik aan die tocht door Nederland zou beginnen ontmoette ik Brigitte die ook het plan had om te gaan fietsen. De vonk sprong over en we gingen samen. Het werd een succeservaring met veel lessen voor de grote tocht. Ook Brigitte had wel oren naar een fietstocht richting Rome. Het doel was gezet: Rome via Duitsland en Oostenrijk in de zomer van 2021.
De voorbereiding
Tot een paar weken terug hebben we altijd rekening gehouden met de kans dat onze fietstocht naar Rome niet door kon gaan. Des te meer hebben we plezier beleefd aan elk moment dat we bezig waren met de voorbereiding. Het realiseren van het doel stond niet voorop.
Inmiddels hebben we dit jaar al meer gefietst dan de weg naar Rome lang is, veel gelezen over wat ons te wachten staat en gesproken met mensen die ons voorgingen. Maar hoe goed onze voorbereiding ook is, we kunnen nooit voorspellen hoe de reis eruit gaat zien, of we het halen en hoe lang de tocht duurt. In die onzekerheid merk ik mijn neiging op om op zoek te gaan naar houvast op vragen als: hoe lang willen we er over doen? Welke route fietsen we? Waar zijn we wanneer? Kunnen we de campings en de terugreis al boeken? Wat als we pech krijgen? En dan nog het spannendste van alles: hoe weet ik zeker dat mijn lijf het aan kan?
Maar als de antwoorden op deze vragen ons vast zetten, raken we juist het vrije gevoel van de reis kwijt. Een doel pint ons vast op een eindresultaat met als gevaar dat we te weinig genieten van de reis zelf. Daarom realiseren wij ons dat elk moment van de reis behoort tot de weg naar Rome. Het uitstippelen van een route is zinvol voor verkenning, maar er zijn meer wegen naar Rome. De bedachte etappes geven richting, maar kunnen ook veranderen door de omstandigheden. Het vooraf reserveren van locaties en het boeken van de terugreis geeft een gevoel van stress. Dan kunnen we niet spontaan ergens blijven, minder fietsen als het een dag niet gaat of juist wat extra fietsen als het goed gaat. Dan moeten we er op tijd zijn, anders liggen we voor of achter op het door onszelf bedachte schema. Dat gaan we dus niet doen, en verdragen de spanning van het niet weten of er plaats is op de volgende camping.
Zonder verwachting zijn
Als we zijn zonder verwachtingen staan we open voor wat zich wil ontwikkelen (emergentie). Ilja Leonard Pfeijffer ging ons voor op de fiets naar Rome. In zijn boek ‘De filosofie van de heuvel’ doet hij prachtig verslag van deze min of meer spontane reis op een oude Batavus racefiets en reflecteert hij op zijn ervaringen. Over verwachtingen schrijft hij:
‘En ik begreep dat alles gaat over verwachtingen. Precies dat was ik van deze reis aan het leren. Naar Rome fietsen is zwaar als het je doel en verwachting is Rome te bereiken en zo goed als onmogelijk als je haar verwacht te bereiken op een van tevoren vastgestelde dag via een van tevoren vastgesteld rittenschema. Elk plan dat je maakt, elke verwachting die je hebt, leidt onmiddellijk tot teleurstelling en frustratie omdat alles altijd anders gaat dan je van te voren hebt bedacht. En als het toevallig een keer wel zo gaat, is dat geen reden voor vreugde omdat alles alleen maar volgens verwachting is gegaan. Wat gebeurt volgens plan, gebeurt als een saaie herhaling van het plan dat je eerder in je hoofd hebt afgespeeld en wat niet gebeurt volgens plan, gebeurt als een hinderlijk obstakel voor het verwezenlijken van het plan. Het is nooit goed. Zo heb je nooit plezier, omdat je alleen maar bezig bent met de toekomst.’
Hij besluit dit stukje met de constatering dat ‘onze wereld bol staat van de verwachtingen. En daarom heeft niemand plezier in de wereld.’ Voor mij is dit de belangrijkste les van corona: ik zit boordevol (zelf opgelegde) verwachtingen. Wij zijn steeds meer gaan geloven in de maakbaarheid van het leven. Corona laat ons zien dat we deel zijn van de natuur en dat die niet maakbaar is. Door open en nieuwsgierig te zijn naar wat zich ontvouwt kunnen we veel meer ‘plezier’ hebben. Mijn leertocht zet zich voort tijdens mijn komende reis. Met als centrale uitdaging om deze zo open mogelijk tegemoet te blijven treden. Daarbij had ik een jaar geleden niet kunnen bedenken dat ik die reis ga maken met de leukste en liefste reisgenoot.
Referenties
Ilja Leonard Pfeijffer (2009). De filosofie van de Heuvel. Arbeiderspers.
Inspiratiebron in de voorbereiding waren de filmpjes van meester Robert. Robert is leraar en maakte deze 6 filmpjes voor zijn leerlingen. Wil je een indruk krijgen van de reis, kijk dan hier: https://youtu.be/cdsdWRJc6-U
Bart Schipmölder
Directeur-bestuurder NSO-CNA Leiderschapsacademie
b.schipmolder@nso-cna.nl
Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem
