DNM-Online Boeken en beschouwingen

Stel je voor dat Nederland een school was

Beschouwing

Stel je voor dat Nederland een school was. Dan zouden we fouten mogen maken in dit land. We zouden leren en onze kwetsbaarheid laten zien. We rekenden elkaar niet af maar waren complimenteus en zouden elkaar begeleiden waar dat nodig was.

Stel je voor dat Nederland een school was, dan zouden we differentiëren tussen onze burgers, wetende dat niemand hetzelfde is. We zouden zorgen voor maatwerk en voor uitzonderingen op de regel om kansengelijkheid te bevorderen.

Stel je voor dat Nederland een school was, dan accepteerden we geen kwaadsprekerij over een ander. We smoorden pesten in de kiem. Eenieder zou zichzelf kunnen zijn, zoals we dat op elke school dagelijks nastreven.

Het onderwijs heeft Nederland veel te bieden.  En toch neemt Nederland het onderwijs dagelijks de maat en doet dat bovendien met een pedagogische aanpak uit vervlogen tijden. De media hanteren veelvuldig de rode pen en geven het onderwijs bijna dagelijks een onvoldoende. De publieke opinie legt de lat niet hoger dan taal en rekenen alsof we onze jeugd niet meer te bieden hebben. Het Nederlandse onderwijssysteem stimuleert de onderlinge concurrentie tussen scholen en maakt van leren een wedstrijd. Een gotspe voor elke ontwikkeling, zoals een student van de lerarenopleiding al in het eerste jaar leert.

Een leerling die alleen hoort wat hij fout doet, een leerling die wordt geconfronteerd met lage verwachtingen, een leerling die moet concurreren met zijn medeleerlingen, komt niet tot leren. Die leerling kruipt in zijn schulp, laat niet zien wat hij kan of geeft anderen de schuld.

Dat het onderwijs in Nederland wat te doen heeft, moge duidelijk zijn. Lopen we echter met de negatieve en beperkte berichtgeving over onderwijs niet hetzelfde risico? Een onderwijssector die in zijn schulp kruipt, waarin polariserende meningen over wat goed onderwijs is, ontwikkeling belemmeren en waar bestuurders en zorgleerlingen het in menig rapport moeten ontgelden.

Zouden we om dat te voorkomen niet een veel genuanceerder beeld over het Nederlandse onderwijs moeten geven? Een beeld dat begint met helderheid over de bedoeling van het onderwijs. Want als we het daar niet over eens zijn, leidt een oordeel al helemaal niet tot verbetering.

In het onderwijs gaat het om zoveel meer dan om taal en rekenen alleen. Het gaat om kennis en vaardigheden, om sociale omgang en persoonlijke ontwikkeling; het gaat om samen leren en leren samenleven. De waarden die we onze leerlingen bijbrengen helpt hen hun leven lang te leren. Alleen door vragen te stellen, door het oordeel uit te stellen, door hun nieuwsgierigheid komen zij verder. Dat geldt voor het onderwijs zelf ook. Door vragen te stellen aan het onderwijs en de oordelen erover uit te stellen, door helder te zijn over de bedoeling van onderwijs en hoge verwachtingen te stellen, kan het onderwijs zichzelf verbeteren. Het is nieuwsgierigheid die essentieel is voor leren en daarmee voor een mooie toekomst voor elke burger. Nederland kan van het onderwijs leren en het onderwijs van Nederland. We hebben een gezamenlijke opdracht. Hoe mooi zou het zijn als we die ook gezamenlijk kunnen dragen en uitvoeren, kwetsbaar, gedifferentieerd en in een veilige omgeving.

Emmeken van der Heijden
Rector van OMO-Scholengroep Helmond
E.vanderHeijden@omosghelmond.nl