DNM-Online Boeken en beschouwingen

Tijd, tijd en nog eens tijd

Beschouwing

De scholen zijn en blijven open! De overheid stelt dat het voor de ontwikkeling en het welzijn van kinderen heel belangrijk is dat zij zoveel mogelijk les op school krijgen. Daarom blijven basisscholen, middelbare scholen en scholen voor speciaal onderwijs open. Een uitgangspunt waar velen, ook ik, zich helemaal in kunnen vinden.

Dat scholen open zijn betekent echter niet dat je kunt spreken van business as usual. Sinds het begin van de pandemie worden scholen geconfronteerd met maatregelen en aanpassingen die in toenemende mate nadelige effecten hebben op het welbevinden en vorderingen van leerlingen. Een greep uit de zaken waar scholen zo al op hebben te anticiperen: online onderwijs, hybride vormen van onderwijs, in bijna alle lessen is een deel van de leerlingen online omdat leerlingen en medewerkers (milde) klachten hebben, sterk toenemende coronabesmettingen onder leerlingen en medewerkers wat leidt tot lesuitval en delen van klassen in thuisquarantaine.

Dat leerlingen onder deze condities vertraging oplopen - de overheid praat liever over achterstanden - is eerder logisch dan verwonderlijk. Bij vertragingen moet ik altijd aan de Nederlands Spoorwegen denken. Het komt bij een reis op een lang intercity traject bij regelmaat voor dat er een kleine vertraging is die wordt ingelopen voor het eindstation wordt bereikt. Naarmate de vertraging groter wordt, neemt de kans daarop snel af en moeten we ermee leven dat het eindstation later wordt bereikt en dat niet zelden de overstap op een ander traject wordt gemist. In het onderwijs is dat niet anders. Docenten zijn onder normale omstandigheden uitstekend in staat om vertragingen bij onze leerlingen te laten inlopen. Maar nu, in tijden van een pandemie, nemen sommige vertragingen bij leerlingen zo in omvang toe dat het, zonder meer, tijdig halen van het eindstation in gevaar komt of zelfs onhaalbaar is geworden.

Naast oplopende vertragingen, deels misschien zelfs als gevolg van die vertragingen, neemt het welbevinden onder leerling af. Resultaten vallen tegen, ze worden dagelijks geconfronteerd met hun vertraging, de hoofden zitten vol en het basisritme op school is broos of ontbreekt. Bij een steeds grotere groep leerlingen is de rek eruit en is er een groeiende behoefte aan aandacht en perspectief. En dan doel ik op perspectief uitgedrukt in tijd. Niet tijd in de zin van een andere invulling binnen de 24 uur van een dag, maar tijd in absolute zin, dus écht meer tijd. Ik moet in dit verband denken aan het boek Kairos van Joke Hermsen, een boek waarin zij een hartstochtelijk pleidooi houdt voor meer vertraagde, bevlogen tijd en een goede balans tussen Chronos (de kloktijd) en Kairos (de vertraagde tijd). Een balans die broodnodig is om ‘volle hoofden’ te voorkomen en helpt om perspectief te blijven zien, maar die nu vaak ontbreekt.

Waarom ontbreekt het nog steeds aan een echte middellange en lange termijnvisie van onze overheid over hoe deze effecten van de pandemie op het onderwijs kunnen worden aangepakt en opgelost? Het is op het terrein van lange termijnvisie, van een perspectiefvolle stip op de horizon, oorverdovend stil bij politiek en overheid. Ook de extra NPO-middelen, hoe welkom ook, zijn gericht op meer doen binnen de 24 uur van een dag de komende twee jaar. Voor meer tijd in absolute zin is geen plaats en aandacht. Meer tijd in absolute zin geeft ruimte, maar stelt tegelijkertijd vragen en eisen aan het systeem waarin we steeds meer gevangen lijken te zitten en daar wil men onmiskenbaar niet aan. Hier ligt een schone taak voor onze nieuwe minister Wiersma.

Waarom de komende jaren niet ook een 5 jarige vmbo, een 6 jarige havo en een 7-jarige vwo variant voor die leerlingen die het in zich hebben, maar nu simpelweg meer tijd nodig hebben om het eruit te halen? Voor een aanzienlijk aantal leerlingen zal de mogelijkheid tot het iets meer uitsmeren van de opleiding over langere (dus meer) tijd tot betere prestaties en een hoger welbevinden leiden. Bovendien versterkt het, juist nu, de zo gewenste kansengelijkheid onder leerlingen.

Ondertussen stevenen we voor de derde maal tijdens de pandemie af op ons eindstation, de centrale eindexamens. De huidige examenleerlingen hebben op het moment van eindexamen doen 2 jaar en 3 maanden coronapandemie achter de kiezen. Voor een vmbo-leerling is dat meer dan de helft van de opleiding!

De examenkandidaten in 2020 hebben in alle onzekerheid van het begin van de pandemie met ‘slechts’ 3 maanden deels online-onderwijs alleen schoolexamen gedaan, de lichting van 2021 heeft een volledig examen gedaan met enkele aanpassingen. De huidige examenleerlingen die in 2022 eindexamen gaan doen, hebben eind januari uiteindelijk duidelijkheid gekregen. Waren de eerste signalen dat de centrale examens zonder een enkele aanpassing zouden gaan plaatsvinden, via een extra tijdvak en een extra herkansing zijn we tenslotte beland in het scenario van vorig jaar.

Weliswaar heeft de overheid ons de afgelopen anderhalf jaar een aantal maal doen geloven dat het eind van de pandemie in zicht is, maar intussen wordt het uitblijven van scenario’s, ervan uitgaande dat we de komende jaren in meer of mindere mate effecten van de coronapandemie te verhapstukken hebben, node gemist. Elke dag dat de pandemie voortduurt, zijn deze scenario’s meer gewenst dan ooit. Zeker nu in een tijd met een mildere omikron-variant met torenhoge besmettingen, die ook tot vormen van ontwrichting van het onderwijs leidt. Een spannende tijd die het gevaar in zich draagt dat we in de euforie van de ogenschijnlijke eindfase van de pandemie de noodzaak van een visie op middellange en lange termijn uit het oog verliezen. De ongemakkelijke waarheid in deze is dat de pandemie niet weg is en de komende jaren niet weggaat. Wat rest is om er letterlijk mee te léren leven. Dat vraagt om creativiteit en visie.

Peter de Visser
Bestuurder Stad & Esch en csg Dingstede, Meppel
pdevisser@stadenesch.nl

---

Geef hieronder uw reactie op dit nieuwsitem

Leave this one empty:

Naam:

E-mailadres:

Don't fill in data here:

Reactie:

Don't put anythin in here: